Spor Dişhekimliği
SPOR DİŞ HEKİMLİĞİ
Mart 2025 sayımızda Spor Diş Hekimliğini işledik.
Atlas Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekan Yardımcısı Sanaz Sadry sizler için kaleme aldı. Keyifli okumalar.
Sporcu Diş Hekimliği; sporcuların ağız ve diş sağlığını korumaya, yaralanmaları önlemeye ve performanslarını artırmaya yönelik özel bir diş hekimliği alanıdır. Bu dal, özellikle temas sporları yapan bireyler için büyük önem taşır.
Spor Diş Hekimliğinin Kapsamı
-
Koruyucu Tedbirler:
-
Özel ağız koruyucuları (mouthguard) tasarlamak
-
Sporcuların diş travmalarını önlemek
-
Beslenme ve ağız hijyeni konusunda eğitim vermek
-
Travma Yönetimi:
-
Diş kırıkları, avülsiyon (dişin tamamen yerinden çıkması) gibi yaralanmaların tedavisi
-
Spor sahasında acil müdahale
-
Çene kırıkları ve temporomandibular eklem (TME) yaralanmalarının yönetimi
-
Performans ve Genel Sağlık İlişkisi:
-
Ağız ve diş sağlığının sporcu performansına etkisi
-
Periodontal hastalıkların ve çürüklerin önlenmesi
-
Sporcu diyetlerinin diş sağlığına etkileri
-
Estetik ve Fonksiyonel Uygulamalar:
-
Eksik dişlerin protetik rehabilitasyonu
-
Sporcu gülüş tasarımı ve ortodontik tedaviler
-
Diş beyazlatma ve restoratif işlemler
Spor Diş Hekiminin Görevleri
-
Spor kulüpleri, federasyonlar veya bireysel sporcular ile çalışarak ağız ve diş sağlığını koruyucu stratejiler geliştirmek.
-
Diş travmalarına hızlı ve etkili müdahale etmek.
-
Özellikle temas sporlarında (boks, futbol, basketbol vb.) ağız koruyucularının kullanımını teşvik etmek.
-
Sporculara uygun beslenme ve hijyen alışkanlıkları kazandırmak.
Spor diş hekimliği, özellikle profesyonel ve amatör sporcular için hayati bir öneme sahiptir. Ağız sağlığı, sporcuların genel sağlığını ve performansını doğrudan etkilediğinden, bu alanda çalışan diş hekimlerinin multidisipliner bir yaklaşım benimsemesi gereklidir.
Spor Diş Hekimi Kontrolleri ve Önemi
Sporcuların yılda en az 2 kez diş hekimi kontrolüne gitmesi önerilir. Özellikle müsabaka dönemleri öncesinde yapılacak kontroller, diş problemlerinin erken teşhis edilmesine ve önlem alınmasına yardımcı olabilir.
Spor Branşlarına Göre Ağız ve Diş Sağlığı Önerileri
-
Futbol ve Basketbol: Çarpışmalardan dolayı diş kırıkları yaygındır. Mutlaka ağız koruyucu kullanılmalıdır.
-
Boks ve Dövüş Sporları: Üst ve alt dişleri koruyan çift katmanlı ağız koruyucular önerilir.
-
Yüzme: Havuz suyundaki kimyasallar diş minesine zarar verebilir. Düzenli florürlü macun kullanılmalıdır.
-
Ağırlık Kaldırma: Bruksizm (diş sıkma) yaygındır. Diş sıkma plakları kullanılabilir.
1. Buz Pateni ve Diş Sağlığı
Riskler:
-
Düşmeler sonucu diş kırıkları, dudak ve çene yaralanmaları
-
Diş sıkma (bruksizm), özellikle artistik buz pateni yapan sporcularda stres nedeniyle sık görülür.
-
Soğuk hava nedeniyle diş hassasiyeti oluşabilir.
Korunma Yöntemleri:
-
Ağız koruyucu (mouthguard) kullanımı
-
Düzenli diş kontrolleri ve diş sıkmaya karşı plak kullanımı
-
Florürlü diş macunları ile soğuğa karşı diş minesinin güçlendirilmesi
2. Boks ve Diş Sağlığı
Riskler:
-
Yumruk darbeleri sonucu diş kırıkları, diş kayıpları ve çene travmaları
-
Dil ve dudak ısırıkları
-
Çene ekleminde hasar (TME rahatsızlıkları)
Korunma Yöntemleri:
-
Profesyonel çift katmanlı ağız koruyucu kullanımı
-
Dudak ve diş etleri için ekstra yumuşak destekli ağız koruyucu seçimi
-
Düzenli çene ve diş kontrolleri ile olası kırık veya gevşek dişlerin tespiti
3. Futbol, Basketbol ve Diş Sağlığı
Riskler:
-
Çarpışmalar sonucu diş kırıkları ve diş kayıpları
-
Top veya dirsek darbeleriyle dişlerde sarsılma ve çatlaklar
-
Ağız açık koşma ve nefes alma alışkanlığı nedeniyle ağız kuruluğu ve çürük riski
Korunma Yöntemleri:
-
Kişiye özel ağız koruyucu kullanımı (Amatör ve profesyonel futbolcular için önerilir.)
-
Bol su tüketimi ve ağız kuruluğunu önleyen sakız veya şeker kullanılabilir
-
Darbeye bağlı travmalar için düzenli diş hekimi kontrolü
-
Yüzme Ve Diş Sağlığı -Klorlu Havuz Suyunun Etkisi (Yüzücü Dişi)
Riskler
Havuz suyunun pH seviyesi genellikle 7.2 - 7.8 arasında tutulur. Ancak bazı havuzlarda pH seviyesi 6.0 veya altına düşebilir.
-
Asidik havuz suyu, diş minesinde erozyon (aşınma) ve hassasiyet oluşturabilir.
-
Klorlu su, tükürüğün protein içeriği ile birleşerek dişlerde kahverengi veya sarımsı lekeler oluşturabilir (yüzücü tartarı).
-
Diş minesi aşındıkça, çürük riski artabilir.
Korunma Yöntemleri:
-
PH seviyesi dengeli havuzlarda yüzmek tercih edilmelidir.
-
Yüzme sonrası dişler su ile çalkalanmalı veya florürlü ağız gargarası kullanılmalıdır.
-
Aşındırıcı diş macunlarından kaçınılmalıdır.
Spor diş hekimliği, sporcuların hem sağlıklarını hem de performanslarını koruma açısından çok önemlidir. Diş travmalarını önlemek için kişiye özel ağız koruyucuların kullanılması, düzenli diş hekimi kontrollerinin yapılması ve doğru ağız bakım alışkanlıklarının kazanılması gereklidir.
